Starostwo Powiatowe w Oławie - starostwo.olawa.pl

Teren ten przez wieki był poza miastem. Były tam ogrody zamkowe. Pod koniec XIX wieku umiejscowiony był tutaj plac musztry huzarów von Schilla stacjonujących w Oławie

Fot.: Starostwo Powiatowe w Oławie, zdjęcie współczesne (z archiwum starostwa)

W latach dwudziestych XX wieku miasto wybudowało na bagnach od strony Odry kompleks sportowy i w ten sposób powstał teren pomiędzy obiektami sportowymi a ostatnim zabudowaniami miejskimi. Na zdjęciu lotniczym nr 2 jest widoczny, pomiędzy ulicą Żeromskiego a Sportową, od strony wschodniej jest ogrodzenie boiska, a z drugiej strony po wojnie, były w większości gruzy dawnej fabryki cygar, przekształconej przed drugą wojną w koszary wojskowe, internat gimnazjum i budynki mieszkalne.

Ponieważ teren jest duży na przestrzeni lat z wykorzystaniem tego terenu było różne i w różnych miejscach z tego powodu nie będę dokładnie opisywał, gdzie co było, bo np. targi odbywały się w wielu różnych miejscach. Zaznaczam, że wiele rzeczy pamiętam, bo chodziłem do Szkoły Podstawowej Nr 2, która wtedy mieściła się w budynku LO, a część informacji jest z przekazów starszych znajomych.

W pierwszych latach po wojnie na tym terenie był targ, powszechnie znany pod nazwą Końskiego Targu. Co wtorek i piątek można było tu kupić różne zwierzęta, od koni począwszy, ale także krowy, świnie, kozy, jałówki, owce itp. Również można było tutaj kupić zboże oraz inne płody rolne, ale w ilościach hurtowych. Koński Targ funkcjonował na tym terenie w różnych miejscach do końca lat sześćdziesiątych, później został przeniesiony na koniec ulicy Sportowej, a dokładnie za Stadion Miejski przy dzisiejszej ulicy Żeromskiego.

W latach czterdziestych i pięćdziesiątych na placu, gdzie dzisiaj jest Starostwo Powiatowe, było wysypisko gruzu ze zniszczonych budynków w końcowych dniach II wojny światowej. Miasto kupiło maszynę do kruszenia gruzu i ten pokruszony gruz był sprzedawany, podobno był z tego niezły dochód. Liceum ogólnokształcące miało tutaj boisko, pierwotnie po wojnie znajdowały się tutaj również korty tenisowe, ale grali na nich jedynie ci, którzy posiadali przedwojenne rakiety do tenisa, bo wtedy nowych rakiet w Polsce nie produkowano.

Pod koniec lat pięćdziesiątych ogrodzono stadion betonowym płotem który jest do dziś, następnie podobnie ogrodzono boisko ogólniaka. Na tym placu rozbijały się cyrki - przynajmniej kilka razy w roku, a stały minimum tydzień. Cyrk przyjeżdżał koleją z ul. Różanej, gdzie były rozładowywane wozy mieszkalne. Przyczepy ze sprzętem ciągnęły traktory, a kolumna artystów i zwierzęta, takie jak słonie, konie, czy kucyki, szła piechotą. Wtedy zbiegała się na to widowisko dzieciarnia z całego miasta. Najciekawiej było wtedy, gdy kolumna wchodziła na ulicę Sportową z placu Jedności Narodowej, dziś Piłsudskiego. Ulica Sportowa zaczynała się za budynkiem Liceum Ogólnokształcącego, który był ogrodzony wysokim płotem. Po drugiej stronie było ogrodzenie betonowe Targu Miejskiego, który był przy budynku Urzędu Gminy. Ulica Sportowa wtedy była wtedy bardzo wąska i kolumna cyrkowców musiała się ścisnąć, a wtedy można było dotknąć nie tylko cyrkowca, ale i słonia. Proszę pamiętać, że wtedy telewizja była w powijakach, zresztą i radioodbiornik miało niewiele osób.

W miejsce to przyjeżdżały też karuzele, strzelnice, gabinety zwierciadeł i „beczki śmierci”, w których na około, po pionowych ścianach jeździli motocykliści. Widzowie popisy te oglądali z góry. Podczas świąt rolniczych, czy ważnego wtedy święta 22 lipca, GS urządzał festyny - ustawiano budki do handlu i deski do tańczenia. W czasach, gdy Romowie jeździli swoimi kolorowymi wozami, też często rozbijali tu biwaki. Na tym terenie pasły się też zwierzęta domowe, które wypędzali tu gospodarze mieszkający wówczas na Żeromskiego. Na boisku LO odbywały się zloty harcerskie, czy też zawody sportowe organizowane z okazji Dni Oławy. Proszę pamiętać, że opis wydarzeń na tym placu zaczyna się w roku 1946 i do drugiej połowy lat sześćdziesiątych nie podejmowano tam żadnych prac inwestycyjnych. Co jakiś czas plac był zaśmiecony gruzem lub budowlańcy odbudowujący centrum robili tu magazyn materiałów budowlanych, składowali tutaj też pozostałości z budów. Gdy było tego za dużo, któryś z ówczesnych decydentów pogonił kogo trzeba, więc sprzątali to na przykład w czynie społecznym, i tak powtarzało się to co jakiś czas.

Dopiero w połowie lat sześćdziesiątych podjęto decyzję o przedłużeniu ulicy 3 Maja, która wówczas kończyła się na ulicy Przyjaciół Żołnierza Polskiego - dziś ta ulica nosi nazwą Żołnierza Polskiego - do dzisiejszej ulicy ks. Fr. Kutrowskiego przed Mostem Kamiennym na rzece Oława. Nowa ulica przecinała ogrody między ulicą Przyjaciół Żołnierza Polskiego a B. Chrobrego, potem ul. B. Chrobrego, dalej ogrody pomiędzy ulicą Pałacową, B. Chrobrego i Piotra Własta, dobudowano łącznik od placu Zamkowego przez plac Jedności Narodowej koło LO, do planowanego wyjazdu autobusów z dworca autobusowego. Następnie skrócono ul. Sportową, która obecnie kończy się na ul. 3 Maja. Dalej ulica zbliża się do ul. Żeromskiego i skręca w lewo, a przed połączeniem się z ulicą ks. Fr . Kutrowskiego łączy się z ulicą Żeromskiego. W 1972 roku uruchomiono dworzec autobusowy przy ul. 3 Maja - wtedy nawierzchnia ulicy była już wykonana z asfaltu, ale chodników długo jeszcze nie było. Tutaj muszę się na chwilę cofnąć – gdy przeniesiono Koński Targ na koniec ulicy Sportowej, to za chwilę zlikwidowano Targ Miejski, który był przy budynku dzisiejszego Urzędu Gminy i przeniesiono go za budynki nieczynnej Rzeźni Miejskiej. Na ulicy, która dziś nazywa się Żeromskiego, ustawiono stoły z Targu Miejskiego. Niestety ta lokalizacja nikomu nie pasowała, bo daleko było stąd od centrum, Osiedle B. Chrobrego było w budowie, wszędzie było totalne błoto, więc miejsce było nie wygodnie. Wtedy było mało samochodów osobowych, a komunikacja miejska w Oławie nie istniała.

Wracam do naszego placu. Na początku lat siedemdziesiątych miasto wyraziło zgodę na budowę hotelu robotniczego dla Wrocławskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego „Północ”, które było głównym budowniczym w Oławie. Przedsiębiorstwo gwałtownie potrzebowało pracowników, więc konieczna stała się budowa hotelu. Powstał na boisku Liceum Ogólnokształcącego, w zamian po dziesięciu latach miano go przerobić na internat dla szkoły, do czego jednak nigdy nie doszło.

Ponieważ ulica 3 Maja stała się ulicą ruchliwą szczególnie dla jadących z Jelcza na Wrocław, a nowa lokalizacja dworca autobusowego spowodowała duży ruch pieszy w tym rejonie, nagle na pasie pomiędzy ulicą 3 Maja a ogrodzeniem stadionu, od ulicy Sportowej zaczął rozwijać się handel uliczny, stopniowo aż do ulicy Żeromskiego. Próbowałem ustalić datę, kiedy to się zaczęło, ale zdania w tym zakresie są podzielone. Niektórzy twierdzą, że handel rozpoczął się zaraz po zrobieniu ulicy 3 Maja na początku lat siedemdziesiątych, bo wtedy pojawiły się budy, a handel z dni targowych (wtorek i piątek) przekształcił się w handel na cały tydzień. Oprócz miejscowych handlarzy pojawili się zagraniczni, z krajów „demoludów”, którzy uzupełniali swoimi towarami olbrzymie braki w sklepach. Zmieniła się władza w Polsce i pojawiły się w dużych ilościach zachodnie towary zarówno spożywcze jak i przemysłowe, co trwało do końca lat dziewięćdziesiątych, kiedy targ został przeniesiony na place na stadionie miejskim, a następnie na zorganizowane miejsce przy ulicy Sportowej, po przeciwnej stronie bramy wjazdowej do Stadionu.

W 1974 roku Gminna Spółdzielnia rozpoczęła budowę DH „Junior”, który otwarto w 1975 r. Następnie za „Juniorem” Bank Zachodni wybudował duży budynek, do którego z ratusza przeniósł swoje biura wraz miejscami obsługi klienta. Hotel Robotniczy zamknięto w połowie lat dziewięćdziesiątych. Przeprowadzono remont i przeniesiono tam Urząd Rejonowy z ulicy 1 Maja, z dawnego budynku sądu. W 1998 powołano do życia Starostwo Powiatowe w Oławie, urząd administracji samorządowej, siedziba starosty i władz powiatu. Samorząd Powiatu Oławskiego obchodzi w tym roku 25-lecie istnienia.

Uwaga – część dat pod zdjęciami to daty orientacyjne.

Zdjęcia, które nie są podpisane nazwiskiem fotografa, pochodzą z Biblioteki "Koronka"

Lesław Mazur

1. Widokówka panoramiczna z początku XX wieku, zdjęcie wykonano na placu musztry huzarów von Schilla, stacjonujących w Oławie. To właśnie na tym placu stoi dziś budynek oławskiego Starostwa. Budynki widoczne na pocztówce, które przetrwały do dzisiejszych czasów to: po prawej widoczny jest budynek, w której jest dziś sala gimnastyczna LO. W środku widzimy szczytową ścianę Pałacu Luizy, w którym dziś mieści się Urząd Miasta. Po lewej budynek z płaskim dachem - widoczne pod dachem 3 półokrągłe okna - to dzisiejszy budynek mieszkalny pod adresem pl. Gimnazjalnym 1. Całkiem na lewo jest widoczna krawędź budynku, w którym mieścił się „Tani Sklep” PSS Społem.

2. Zdjęcie przedwojenne placu, z 1935 roku, na którym dziś stoi budynek Starostwa Powiatowego w Oławie.

3. Zdjęcie lotnicze z początku lat 20. ubiegłego wieku. W prawym górnym roku nowo wybudowany stadion miejski. Pierwszy wyraźnie zaznaczony pusty plac jest to teren, na którym w latach siedemdziesiątych powstanie przedłużenie ulicy 3 Maja aż do Mostu Kamiennego na rzece Oława, i budynek, w którym dziś mieści się Starostwo Powiatowe.

4. Przedwojenne zdjęcie lotnicze, w górnym lewym rogu widzimy plac, na którym dziś stoi budynek Starostwa Powiatowego.

5. Zdjęcie zrobione w pobliżu ul. Sportowej. Na pierwszym planie mieszkańcy w czynie społecznym sprzątają teren. W głębi widać ogrodzenie Stadionu Miejskiego i kulochwyt betonowy - według niektórych w tym miejscu w czasie wojny była tu strzelnica.

6. Zdjęcie wykonane przez Andrzeja Dobruckiego w 1967 roku z wieży ciśnień, która stoi na placu Piastów. Na zdjęciu widzimy po prawej teren, na którym dziś zlokalizowany jest dworzec autobusowy, Szkoła Podstawowa Nr 6 i Osiedle Bolesława Chrobrego. W głębi widzimy budynki Rzeźni Miejskiej. Widać też ulicę Sportową wysadzaną akacjami - kiedyś ulica skręcała skośnie do placu Jedności Narodowej za budynkiem LO. Przy ogrodzeniu stadionu widzimy betonowy kulochwyt, a na placu składowisko materiałów budowlanych.7. Zdjęcie wykonane w 1972 roku na boisku LO w czasie Zlotu Harcerskiego. W głębi za drzewami widać budynek dworca PKS i nowe budynki na Osiedlu B. Chrobrego

8. Zdjęcie zrobiono w 1968 roku na boisku LO w czasie święta sportu

9. Zdjęcie zrobiono na boisku, na początku lat siedemdziesiątych, w czasie meczu studentów zorganizowanego z okazji Dni Oławy

10. Zdjęcie z 1968 roku, wykonane z sąsiedniego budynku, w którym dziś mieści się Urząd Gminy. Rozpoczęto przygotowania do budowy ulicy 3 Maja, po lewej będzie budynek Starostwa. Widoczny jest charakterystyczny budynek przy ulicy Żeromskiego, który istnieje do dziś. Na pierwszym planie dziś jest skrzyżowanie ze światłami. Fot. Andrzej Dobrucki

11. Zdjęcie z 1968 roku, widać jest teren, na którym powstanie ulica 3 Maja, w tle widoczny jest budynek przy ulicy Żeromskiego. Fot. Lesław Mazur

12. Zdjęcie z 1972 roku, na którym widzimy nową ulicę 3 Maja, po lewej nie ma jeszcze budynku, w którym dziś mieści się Starostwo Powiatowe, nie ma też Domu Handlowego „Junior”. W głębi charakterystyczny budynek przy ul. Żeromskiego. Po prawej jest dworzec autobusowy zasłonięty przez budynek, w którym był spichlerz w pierwszych latach po wojnie. Fot. Janusz Kordys

13. Zdjęcie z 1968 roku. Widzimy plac, na którym w przyszłości będzie budynek Starostwa Powiatowego. Widoczne materiały budowlane to pozostałości materiałów z budowy budynków w centrum miasta. Za betonowym ogrodzeniem jest boisko LO. Fot.: Jarosław Szubartowicz

14. Zdjęcie z albumu p. Tucholskiego, zrobione w 1974 r., rozpoczęcie budowy Hotelu Robotniczego, dla pracowników WPB Północ

15. Zdjęcie wykonane przez Lesława Mazura w 1974 roku, ul. 3 Maja, budowa Hotelu Robotniczego, dziś jest tu Starostwo Powiatowe

16. 1973 rok. Budowa Hotelu Robotniczego, w którym w przyszłości będzie Starostwo Powiatowe. Fot. Lesław Mazur

17. 1973 rok Trwa budowa Hotelu Robotniczego, w którym w przyszłości będzie Starostwo Powiatowe. Fot. Lesław Mazur

18. 1975  rok, budynek Hotelu Robotniczego w budowie 

19. Zdjęcie zrobione na początku lad dziewięćdziesiątych, na targu miejskim przy ulicy 3 Maja, w głębi widać budynek Hotelu Robotniczego. Fot. Lesław Mazur

20. Zdjęcie wykonane w 1976 roku przez Lesława Mazura z dachu wieżowca koło Dworca PKS. Na zdjęciu widoczny jest  budynek, w którym mieści się Hotel Robotniczy pracowników WPB Północ. Mało kto wie, ale w pomieszczeniach parterowych za hotelem była stołówka prowadzona przez PSS „Społem” w Oławie, której kierownikiem była Krystyna Kowalska. W latach 1978 -1990 przygotowywano tam posiłki regeneracyjne i obiady dla pracowników niemal wszystkich zakładów produkcyjnych w Oławie. Po prawej stronie widzimy nowo otwarty DH „Junior”, a na placu po prawej, pomiędzy ulicą 3 Maja, a ogrodzeniem stadionu najpierw był targ miejski, a dziś funkcjonuje supermarket

21. Rok 1985. Zdjęcie  zrobione z  tarasu  wieżowca  koło dworca autobusowego. Przy Dworcu widoczny jest komin, wtedy była tam jeszcze kotłownia węglowa

22. Na zdjęciu widzimy Hotel Robotniczy 

23. Budynek po Hotelu Robotniczym, w trakcie remontu. Z Archiwum „Gazety Powiatowej – Wiadomości Oławskie”

24. Po przeciwnej stronie ulicy 3 Maja przez lata funkcjonował  bazar, w tle budynek Starostwa

25. Na pierwszym planie widzimy dworzec autobusowy, a w głębi - budynek w którym znajduje się Starostwo Powiatowe

26. Zdjęcie wykonane przez Lesława Mazura w 2023 roku z wieżowca obok dworca PKS. Na fot. zasłonięty drzewami budynek starostwa