W tym roku świętujemy go w sposób szczególny, ponieważ jest to również 75. rocznica powstania Światowej Organizacji Zdrowia- WHO (World Health Organization)
W 1948 roku kraje z całego świata połączyły się i założyły WHO, aby promować zdrowie, dbać o bezpieczeństwo świata i służyć najsłabszym - by każdy, wszędzie mógł osiągnąć najwyższy poziom zdrowia i dobrego samopoczucia. Rocznica 75-lecia WHO jest okazją do spojrzenia wstecz na sukcesy w dziedzinie zdrowia publicznego, które poprawiły jakość życia w ciągu ostatnich siedmiu dekad. To także okazja do zmotywowania aby podjąć działania, które stawią czoła wyzwaniom zdrowotnym dnia dzisiejszego i jutra.
Fot. Posiedzenie członków Narodów Zjednoczonych w San Francisco podczas którego powołano do życia WHO.
Zdrowie dla wszystkich: ostateczny cel
Przez dziesięciolecia WHO zajmowała się kluczowymi wyzwaniami związanymi ze swoją misją: wysiłkom na rzecz poprawy warunków społecznych, aby ludzie rodzili się, dorastali, pracowali, żyli i starzeli się w dobrym zdrowiu. Jednak misja ta jest stale zagrożona przez utrzymywanie się nierówności w dostępie do opieki medycznej. Główny cel istnienia WHO, jaki postawiono jej w dniu utworzenia: "Zdrowie dla wszystkich" pozostaje zatem tak samo ważny i aktualny dzisiaj, jak 75 lat temu.
Fot. Pergamin podpisany w Genewie 9 grudnia1979 roku potwierdzający globalne wyeliminowanie ospy prawdziwej z grona chorób zagrażających zdrowiu.
Redukcja śmiertelnych chorób
Jedną z kluczowych misji WHO jest zapobieganie, łagodzenie i całkowite powstrzymanie rozprzestrzeniania się śmiertelnych infekcji. W wyniku bezprecedensowego globalnego partnerstwa WHO zapoczątkowanego w 1966 roku, 14 lat później ogłoszono wyeliminowanie ospy prawdziwej jako choroby zagrażającej zdrowiu i życiu społeczeństwa. Był to ogromny sukces zwarzywszy na to, że tylko w XX wieku ospa prawdziwa dotknęła 300 ml ludzi na całym świecie. Aktualnie znajdujemy się blisko wyeliminowania kolejnych dwóch groźnych chorób: polio i drakunkulozę. Dzięki globalnej współpracy i wspólnemu wysiłkowi udało się osiągnąć 99,9 procentową redukcję rozprzestrzeniania się polio.
Fot. Wsparcie WHO w walce z pandemią COVID-19 w COX’s Bazar w Bangladeszu.
Ochrona ludzi przed pandemiami
WHO wykrywa tysiące sygnałów alarmowych dla zdrowia każdego dnia i działa na rzecz ochrony ludzi przed zagrożeniami i konsekwencjami epidemii i pandemii. W ciągu ostatnich dziesięcioleci WHO była na pierwszej linii frontu wszystkich poważnych sytuacji kryzysowych związanych ze zdrowiem: od Wirus Ebola do ptasiej grypy (H5N1), SARS i pandemii COVID-19. Tylko w latach 2020-2021 WHO zareagowała na 87 sytuacji kryzysowych związanych ze zdrowiem, oprócz COVID-19. WHO ustanowiła w 1966 roku Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne (IHR) znowelizowane w roku 2005, jako porozumienie między państwami członkowskimi o współpracy w celu zapobiegania i reagowania w sytuacji wystąpienia poważnych niebezpieczeństw dla zdrowia publicznego, które mogą przekraczać granice i zagrażać ludziom na całym świecie.
Pokój dla zdrowia, zdrowie dla pokoju
WHO odgrywa często niewidoczną rolę w negocjowaniu pomocy humanitarnej i zdrowotnej podczas wojen i konfliktów. Od 1980 roku WHO wdraża projekty "Zdrowie jako pomost dla pokoju" w Afryce, Azji, Europie i Ameryce Łacińskiej, którego celem jest niesienie pomocy humanitarnej podczas konfliktów zbrojnych. Z pomocą WHO w 1990 roku, walczące regiony w Bośni zgodziły się zezwolić na swobodny przepływ karetek pogotowia i pomocy medycznej w nagłych wypadkach, umożliwiając kontynuowanie szczepienia przeciwko polio oraz kampanie przeciwko gruźlicy i HIV.
Wytyczne dotyczące polityki i norm w zakresie zdrowia
WHO jest światowym autorytetem w zakresie prowadzenia kampanii i wydawania wytycznych w celu poprawy zdrowia ludzi. Przykładem takich działań jest przyjęty przez państwa członkowskie WHO w 1981 roku Międzynarodowy Kodeks Wprowadzania Do Obrotu Substytutów Mleka Kobiecego. W 2003 r. państwa członkowskie WHO przyjęły pierwszy na świecie traktat w sprawie zdrowia publicznego – Ramową Konwencję O Ograniczeniu Użycia Tytoniu (FCTC). Traktat, aktualnie obowiązujący w 181 krajach, chroni obecne i przyszłe pokolenia przed szkodliwym wpływem tytoniu. Dzięki FCTC od 2021 r. używanie tytoniu spadało w 150 krajach.
Zapobieganie chorobom poprzez szczepienia
WHO odegrała pionierską rolę w dostarczaniu szczepionek zapobiegającym chorobom. Organizacja ustanowiła Rozszerzony Program Szczepień w 1974 roku, aby wspierać wprowadzanie szczepionek dziecięcych na całym świecie, ukierunkowanych na wiele chorób w tym samym czasie, nie pozostawiając nikogo w tyle. Obecnie są w użyciu szczepionki chroniące nas przed ponad 20 zagrażającymi życiu chorobami, pomagając ludziom w każdym wieku żyć dłużej i zdrowiej. Szczepienia pomagają zapobiegać 3,5-5 milionom zgonów rocznie z powodu chorób takich jak tężec, krztusiec, grypa czy odra.
Sprostanie wyzwaniom zdrowotnym związanym z klimatem
Zmiana klimatu jest największym zagrożeniem dla zdrowia, przed jakim stoi dziś ludzkość. Wpływa na jakość powietrza, wodę pitną, zaopatrzenie w żywność, warunki sanitarne, schronienie i środowisko w którym żyjemy. WHO jest w czołówce działań podejmowanych w celu rozwiązywania rosnącego ryzyka związanego z wyzwaniami zdrowotnymi wynikającymi ze zmian klimatem. W 2021 r. WHO powołała Sojusz na rzecz działań transformacyjnych w dziedzinie klimatu i zdrowia (ATACH) w celu budowy odpornych na zmianę klimatu i zrównoważonych systemów opieki zdrowotnej, wykorzystując zbiorową siłę państw członkowskich WHO i innych zainteresowanych stron do realizacji tego programu oraz promować włączenie zmian klimatycznych i związanych z nim problemów zdrowotnych do odpowiednich planów krajowych, regionalnych i globalnych. Od stycznia 2023 r. do Sojuszu przyłączyło się ponad 62 krajów.
Kierując się nauką i innowacjami
Sukcesy zdrowotne ostatnich dziesięcioleci nie byłyby możliwe bez koncentracji i zaangażowania WHO w naukę i innowacje. W 1975 roku WHO założyła i rozpoczęła prowadzenie Specjalnego Programu Badań i Szkoleń w zakresie Chorób Tropikalnych „TDR”, globalnego programu współpracy naukowej, który pomaga ułatwiać, wspierać i wpływać na wysiłki na rzecz zwalczania chorób związanych z ubóstwem. W ramach swojego programu transformacji w 2019 r. WHO utworzyła nowy Wydział Nauki działający w obszarach zdrowia publicznego. Jego utworzenie okazało się strzałem w dziesiątkę podczas walki z pandemią COVID-19, w szczególności poprzez szybkie reagowanie na podstawie danych naukowych oraz pomoc w koordynowaniu opracowywania i dystrybucji szczepionek przeciwko tej chorobie. Ponadto w 2021 r. WHO powołała Radę Naukową, organ konsultacyjny zrzeszający czołowych naukowców na świecie, w celu udzielania porad dotyczących pojawiających się zagadnień naukowych i technologii, które mogą bezpośrednio wpłynąć na zdrowie na świecie lub je ulepszyć.
Dzięki tym inicjatywom WHO pozostaje w czołówce nauki wykorzystując nowe odkrycia i narzędzia mogące przynosić korzyści dla polepszenia stanu zdrowia wszystkim ludziom, którzy ich potrzebują.
Dołącz do WHO w drodze do osiągnięcia zdrowia dla wszystkich.